Psikozlar hakkındaki bilgiler

Hangi semptomlar vardır?

Bir psikozun merkezi semptomu kabaca dört kategoriye ayrılır:
1. Pozitif semptomlar, 2. Negatif semptomlar, 3. Bilişsel semptomlar (düşünce bozuklukları) ve 4. Ben (ego) bozuklukları. Aşağıda hastaların algıladıkları tipik semptomların listesi bulunmaktadır.

Semptomlar: Hastanın algıladığı semptomlar

Pozitif semptomlar:

Halüsinasyonlar

Semptom açıklaması: Gerçekte olmayan şeyleri duymak, görmek, hissetmek, tatmak veya koklamak.

Onları nasıl hissedersiniz

En sık görülen halüsinasyonlar sesler işitmedir.
Bazı kişiler bu sesleri öncelikle ilk günlerde korkutucu veya ürkütücü olarak değil hoş ve sevimli bulurlar.
Bazıları ise korkutucu, olumsuz şeyler ifade eden veya emir veren sesler işitirler.
Kuruntular

Semptom açıklaması: Olamayacak şeylerin mutlak olarak var olduklarına kanaat getirmek.

Onları nasıl hissedersiniz

Başka insanların komplo kurarak size zarar vereceklerini veya sizi izleyeceklerini tasavvur edersiniz
Televizyon cihazı üzerinden izlendiğiniz kanısına varırsınız
Ünlü birisi olduğunuzu tasavvur edersiniz
Televizyon cihazının veya radyonun bir sinyal veya mesaj ilettiğini kanısına varırsınız
Özel veya zorlayıcı dini tasavvurlarınız olur
Negatif semptomlar

Motivasyon (dürtü) eksikliği

Onları nasıl hissedersiniz

Yaşamın bütün yönlerine olan ilginizi kaybedersiniz.
Enerji yok olur ve en basit işlerin yapılması bile zor gelmeye başlar, örneğin sabahları kalkma veya ev veya konutun düzeltilip temizlenmesi.
Sosyal geri çekilme

Onları nasıl hissedersiniz

Dostlarınıza olan ilginizi kaybedersiniz ve hep yalnız kalmak istersiniz; bu esnada sık sık yoğun izolasyon duygusu algılarsınız.
Konsantrasyon eksikliği

Bir kitap okumakta, bir şeyi hatırlamada veya yeni bir şeyin farkına varmada çok zorlanırsınız.
Bilişsel semptomlar

Düşünce bozuklukları

Onları nasıl hissedersiniz

Şaşkınlık ve konsantrasyon kaybına yol açan dağınık düşüncelere sahip olursunuz
Konuşma ve düşünce zayıflaması

Onları nasıl hissedersiniz

Konuşmaya başlarsınız ama konuşma esnasında ne söylemek istediğinizi unutursunuz.
Bir şey üzerinde iyice düşünmek size çok zor gelir ve sizi yorar.
Ben (ego) bozukluğu

Benlik yitimi/ Gerçeklik yitimi

Onları nasıl hissedersiniz

Kişiler, nesneler ve çevreniz size gerçek dışı, yabancı ve değişik görünür; özellikle kendiniz.
Düşünce alınması, dağılması ve verilmesi

Onları nasıl hissedersiniz

Düşüncelerinizi dışarıdan etkileniyor, veriliyor, kontrol ediliyor ve dayatılıyor gibi hissedersiniz; başkalarının sizin ne düşündüğünüzü bildiğini veya düşüncelerinizin başkaları tarafından "çekilip alınabileceğini" hissedersiniz

Semptomlar: Semptomlar hasta yakınlarına nasıl görünür


Harici (dışarıdan) etki sonuçları

Semptom açıklaması: Hastalar sık sık duygularının, düşüncelerinin ve davranışlarının başkaları tarafından kontrol ve kumanda edildiği hissine kapıldıklarını bildirirler.
Hastaların öznel (subjektif) anlatımları
„Başkaları benim düşüncelerimi okuyabiliyorlar.“
„Düşündüğüm şey benim düşüncem değil, dışarıdan kumanda edilip yönlendiriliyor“
„Bazen istemediğim şeyleri yapmak zorunda kalıyorum.“
„Davranışlarım başka kişiler/güçler tarafından etkileniyor.“
Semptomlar hasta yakınlarına nasıl görünür
Hastalarda ortaya çıkan değişiklikler önce anlaşılamaz ve tuhaf görünür. Hasta yakını olarak önceleri hastaya neler olduğunu bilemezsiniz. Ancak açık seçik bir değişiklik fark edersiniz.
Hasta yakınlarının öznel (subjektif) anlatımları
„O kadar garip davranıyor ki, artık onu tanıyamıyoruz.“
„Artık hiçbir şey söylemiyor.“
„Bazen bize sanki ona bir şey yapmışız gibi bakıyor.“
Olağan dışı idrakler

Semptom açıklaması: Hastalar sık sık korkutucu, küçültücü veya olağan dışı deneyimlerden söz ederler. Genellikle de bu deneyimlerinde ses ve gürültü duyduklarını, ender olarak da bazı şeyleri gördüklerini, kokladıklarını veya tattıklarını söylerler. Bu idrakler (algılamalar) eğer dışarıdaki bir uyarım kaynağından gelmiyorsa, halüsinasyonlar söz konusu demektir. Kimse bir gürültü çıkarmadığı halde gürültü işitilir. Beyaz duvar üstünde bir şeyler görülür.
astaların öznel (subjektif) anlatımları
„Sakin, sessiz bir odada iken de sesler, gürültüler veya konuşmalar duyabiliyorum. Başkaları hiçbir şey duymadıklarını söylüyorlar. Fakat ben duyduğuma eminim.“
„Bazı mekanlarda zehirli gaza benzer kötü kokular oluyor.“
Semptomlar hasta yakınlarına nasıl görünür
Hasta yakınları önceleri halüsinasyonları bu nitelikleriyle algılayamazlar. Örneğin hastanın dalgın veya konsantrasyonsuz olduğunu sanırlar. Bu nedenle sık sık hasta ve hasta yakınları arasında tartışmalar çıkar: Hasta doğal olarak kendi idrakinin "doğru" olduğu kanısındadır. Ancak bunlar sadece onun için gerçektir. Diğer bütün insanlar için yokturlar. Bu nedenle hasta yakınları hastanın neden bahsettiğini ve neden böyle garip davrandığını bilemezler. Bu nedenle sık sık tartışmalar çıkar.
Hasta yakınlarının öznel (subjektif) anlatımları
„Bazen konuşmayı kesiyor ve bir şey duymuş gibi dönüp bakıyor.“
„Odaya sanki bir şey ararmış gibi bakınıyor.“
Olağan dışı olgulara inanma

Semptom açıklaması: Hastalar sık sık olağan dışı veya korkutucu nitelik taşıyan nesne veya olguların varlığından büyük bir kesinlikte söz ederler. Bu gibi kanaat ve inanışlar, gerçeklere dayanmadıkları halde ısrarla ileri sürülüyorsa, kuruntular söz konusu demektir. Hastalar akut durumdan çıktıktan sonra sık sık, bir takım kanılara "ulaştıklarını", ancak bu kanıların gerçeğe dayanıp dayanmadıklarını değerlendiremediklerini anlatırlar.
Hastaların öznel (subjektif) anlatımları
„Adaletsiz bir takibin (izlenmenin) kurbanıyım. Bana kötülük etmek isteyen ve beni rahat bırakmayan insanların olduğunu biliyorum.“
„Beni diğer insanlardan ayıran olağan üstü özelliklere sahibim.“
„Ben bu gezegen üstündeki bütün insanların mutluluğundan sorumluyum.“
„Özel güçler veya kişilerle temas halindeyim.“
Semptomlar hasta yakınlarına nasıl görünür
Hastanın kuruntu, takıntı veya sayıklamaları hasta yakınları için büyük bir sorundur. Hastanın bu kanaatlerini anlayamazlar, kendilerini incinmiş, yanlış anlaşılmış ve bazen de tehdit altında hissederler.
Hasta yakınlarının öznel (subjektif) anlatımları
„Bizi sık sık itham ediyor kendisini rahat bırakmamızı istiyor.“
„Bazen öyle saldırgan oluyor ki, gerçekten korkuyoruz.“
„Sık sık dalgın oluyor, hemen arkasından kibirleniyor ve alışılmadık şeyler yapıyor.“
„Sık sık kendisinin özel bir insan olduğuna inanıyor.“
„Onu artık anlayamıyoruz.“
Düşünce sürecindeki değişiklikler

Semptom açıklaması: Düşünce türü ve yöntemi hastalığın akut fazına bağlı olarak değişebilir. Hastalar çoğu zaman düşünce ilerleyişlerindeki kesintiden ve konsantrasyon güçlüklerinden söz ederler.
Hastaların öznel (subjektif) anlatımları
„Bazen bir düşünceyi sonuna kadar götüremiyorum.“
„Bazen bir konudan diğerine atlıyorum.“
„Bazen uzun süre konsantre olamıyorum.“
„Aynı anda kafamda birçok düşünce oluyor.“
Semptomlar hasta yakınlarına nasıl görünür
Günlük yaşamda bu değişikliklerin fark edilmemesi mümkün değildir.
Hasta yakınlarının öznel (subjektif) anlatımları
„Onunla uzun süre aynı konuda konuşmak mümkün olmuyor.“
„Artık doğru dürüst dinlemiyor.“
„Kafası hep başka yerlerde.“
„Düşünceleri karma karışık.“
„İşlerini artık yapamıyor, işini kesintiye uğratıyor ve sonunu getiremiyor.“
Motivasyonun (dürtünün) değişmesi

Semptom açıklaması: Hastalar sık sık planlı günlük yaşamdaki işlere başlamakta ve bunları yerine getirmekte zorluk çekerler. Bu durum öyle bir hal alabilir ki, bütün günü yatakta geçirebilirler ve tekrar aktif hale gelmek için içlerinde hiçbir istek uyanmaz.
Hastaların öznel (subjektif) anlatımları
„Sabahları yataktan kalkmak bana çok zor geliyor. Genellikle yatıp kalıyorum.“
„İşlerimden bazılarının yapamıyorum.“
„Bazen yıkanmak için hiç isteğim olmuyor.“
„Başkalarıyla ilişki kurma isteğimi kaybettim.“
Semptomlar hasta yakınlarına nasıl görünür
Bu değişiklikler hasta yakınlarına büyük külfet yükler. Hastalanmış bulunan aile bireyi ailenin yaşam uğraşında üstüne düşen görevi ihmal eder, bazen bakımsız görünür, düzenli işlerini yerine getirmez ve "amaçsız bir biçimde dolaşır durur".
Hasta yakınlarının öznel (subjektif) anlatımları
„İşi umurunda bile değil.“
„Odası karma karışık, ev işlerine hiç yardımcı olmuyor.“
„Toplum içinde onunla birlikte görünmek insanı utandırıyor.“
„Hep odasına kapanıyor.“
Duyguların değişmesi

Semptom açıklaması:Hastaların psikotik epizota bağlı olarak genellikle duyguları değişir. Şimdiye kadar tanımadıkları duygular sık sık ortaya çıkmaya başlar. Diğer duyguları birer birer yok olur. Bazen duygusal durumları yaşanan duruma uymaz. Sık sık intiharı düşünürler.
Hastaların öznel (subjektif) anlatımları
„Sık sık kaygıya kapılıyorum, ama sık sık da saldırgan oluyorum.“
„Bazen hiçbir şey hissetmiyorum.“
„Duygularım bazen içinde bulunduğun durumdan çok farklı oluyor.“
„Eskiden olduğundan çok daha sık sıkıntılı oluyorum.“
„Sık sık öfkeleniyorum.“
„Zaman zaman kendimi öldürmeyi düşünüyorum.“
Semptomlar hasta yakınlarına nasıl görünür
Hasta yakınları bu aile bireylerini artık tanıyamadıklarını düşünürler. Hastanın kişiliği onlara değişmiş gibi görünür.
Hasta yakınlarının öznel (subjektif) anlatımları
„Kendine artık güvenmiyor.“
„Bir otomat gibi ama bazen stop ediyor.“
„Üzüntülü olduğunda bazen tuhaf tuhaf gülüyor.“
„Her şeyi siyah görüyor.“
„Onun can sıkıntısı çok sıkıntı veriyor; gittikçe daha sık intihardan bahsediyor.“



Ayrıca psikoza eşlik eden şu semptomlar ortaya çıkabilir:

1. Agresiflik (saldırganlık), kızgınlık, düşmanlık, içsel huzursuzluk, gerginlik, psiko motorik huzursuzluk. Bu semptomlar izlenme düşüncelerinde, çevrenin tehdit oluşturduğu sanılarında, dışarıdan kontrol ve etkilenme duygularında ortaya çıkarlar. Ayrıca bu davranışlar hakaret ve tehdit eden seslere karşı tepki olarak da ortaya çıkabilirler.

2. Kendini ve başkalarını tehlikeye sokan davranışlar. Psikotik bozukluğu olan hastaların kendilerini tehlikeye sokan davranışları örneğin kavga çıkarma veya kendi kendilerini yaralama, örneğin kollarını kesme eğilimleri şeklinde ortaya çıkabilir.​